Pep đã bị hóa giải? Sự trở lại của triết lý Mourinho

Sự trỗi dậy của chuyển đổi trạng thái

Từ lâu, chuyển trạng thái (transitions) luôn là "kẻ thù" của Pep Guardiola. Đó là yếu tố khiến vị HLV này e ngại nhất, trong khi lại trở thành vũ khí đắc lực của các đối thủ.

Thời kỳ Guardiola định hình triết lý tiki-taka lấy cảm hứng từ Johan Cruyff tại Barcelona, Jose Mourinho – với lối đá phòng ngự phản công – cũng đang ở đỉnh cao sự nghiệp. Khác biệt lớn nhất giữa hai người: Với Mourinho, kiểm soát bóng là rủi ro; không có bóng lại là lợi thế để triển khai phản công nhanh.

Cả hai đều thành công với những phong cách đối lập:

Guardiola (Barcelona): 3 chức vô địch La Liga/4 mùa, 2 Champions League.

Mourinho: Phá vỡ thế độc tôn của Guardiola bằng danh hiệu La Liga 2011/12 với Real Madrid, cùng chiến thắng Champions League 2009/10 với Inter Milan.

Khi Guardiola đến Man City năm 2016, Ngoại hạng Anh thay đổi hoàn toàn. Từ chỗ bị chê cười vì lối phát bóng dài từ hàng phòng ngự, giờ đây 62,4% cú phát bóng từ thủ môn vẫn ở lại phần sân nhà, trong khi trước đó, 74,2% cú phát bóng được đưa sang phần sân đối phương.

Tuy nhiên, mùa giải 2024/25 chứng kiến sự trở lại của lối đá trực diện:

Số pha phản công kết thúc bằng cú sút: 1,84/trận (cao nhất kể từ 2006/07).

Tỉ lệ ghi bàn từ phản công: 0,30 bàn/trận (tăng 36% so với mùa 2022/23).

Man City thủng lưới 34 bàn từ phản công – nhiều thứ 4 Premier League.

Những đội bóng tiêu biểu

• Nottingham Forest (đứng thứ 3):

Kiểm soát bóng thấp nhất giải (39,5%).

Tốc độ tấn công: 2,08 m/s – nhanh nhất Premier League.

• Bournemouth (dưới thời HLV Andoni Iraola):

Dẫn đầu về phản công (62,8 pha/trận).

57 cú sút từ phản công – nhiều nhất giải.

• Liverpool (đầu bảng):

Ghi 31 bàn từ phản công (cao hơn 10 bàn so với đội xếp sau).

13 bàn từ phản công nhanh – kỷ lục Premier League.

Tại sao phản công hiệu quả?

Chất lượng cơ hội: xG trung bình từ phản công là 0,17, cao hơn so với các tình huống mở (0,12) và tình huống cố định (0,09).

Giảm rủi ro: Đội ghi bàn từ phản công chỉ thua 16,7% trận (so với 26,1% nếu ghi bàn kiểu khác).

Ví dụ điển hình: Tottenham của HLV Ange Postecoglou (thua 15/29 trận) với lối đá pressing cao nhưng dễ bị phản công.

Tương lai của bóng đá: Kết thúc kỷ nguyên kiểm soát?

Guardiola từng thừa nhận: "Bóng đá hiện đại giờ là lối chơi của Bournemouth, Newcastle, Brighton – không còn là bóng đá vị trí thuần túy". Liệu đây là xu hướng lâu dài hay chỉ là "trục trặc" của Man City khi đang tái thiết đội hình?

Dù chưa thể kết luận, rõ ràng lối đá tốc độ và chuyển trạng thái đang lấy lại vị thế. Như lịch sử từng chứng minh, bóng đá luôn vận động theo vòng tuần hoàn – và có lẽ chúng ta đang chứng kiến sự trở lại của triết lý Mourinho.